اطلاعاتي راجع به بيماريهاي شايع کودکان/قسمت5: تب هاي شايع

تب هاي شايع

تب ويروسي :تب ويروسي دو روز طول کشيده و ممکن است حتي تا يک هفته ادامه داشته و در زمان کودکي بسيار شايع مي باشد .اين تب ممکن است با سرفه يا لرز همراه بوده و همچنين در صورت قرمزي پوست با سرخک يا سرخجه اشتباه شوند .
گاهي ممکن است زخمهايي در دهان وجود داشته باشد .سر درد و درد کل بدن از جمله شکايات شايع با تب هستند .آنچه که ضروري است ، پايين آوردن تب با داروهاي تب بر و پاشويه مي باشد .در صورتي که تب کاهش نيافت و استفراغ وسر درد مداوم وجود داشت ،بايستي به پزشک مراجعه نمود.آنتي بيوتيک در درمان تب هاي ويروسي مفيد نبوده و دادن آن بدون تجويز پزشک در زمان تب ،کاري اشتباه مي باشد .آنتي بيوتيک ها را هميشه بايستي تحت توصيه پزشکي به کودک داد . مالاريا :اين بيماري به وسيله ي گزش پشه هاي خاصي که آنوفل نام دارند ، ايجاد مي شود .انگل مالاريا به هنگام گزش فرد آلوده از خون وي به بدن پشه منتقل مي شود .در عرض چند روز در بدن پشه قسمتي از تکامل خود را طي کرده و پس از آن ، هنگامي که پشه فرد سالمي را نيش بزند ،اين انگل را وارد بدن وي کرده و او را مبتلا مي کند. تب مالاريايي هر چند روز يکبار ايجاد مي شود ولي هر روز نيز ممکن است ايجاد گردد .دراين بيماري سر درد ،درد کل بدن و لرز وجود دارد . گاهي علايم شبيه آنفلوآنزا ممکن است در فرد به وجود آيد .
پس از يک دوره لرز ،شخص عرق کرده و سپس تب قطع مي شود .اين دوره خاص هر روز يا روز در ميان تکرار مي شود .برخي از انواع مالاريا طي دوره هاي حمله موجب تشنج از دست دادن هوشياري و حتي مرگ مي شوند .
جلوگيري از گزش پشه ها مهمترين راه پيشگيري از بيماري است .گزش پشه ها معمولاً به هنگام خواب افراد مي باشد بنابراين بايستي نقاط قابل گزش پوست را پوشاند بايستي پنجره توري داشته و يا از پشه بند استفاده نمود . استفاده از حشره کش ها نيز راه مفيد ديگري مي باشد .
پشه ها در آب هاي راکد تخم گذاري مي کنند و حتي ممکن است در محل حاوي آب دستگاه کولر نيز اين کار را انجام دهند .بنابراين هفته اي يکبار بايستي منبع آب کولر خالي شده و تميز گردد .
در صورت مشاهده علايم ،سريعاً بايستي به پزشک مراجعه نمود .خوشبختانه اين بيماري ،سريعاً به درمان ،پاسخ مي دهد .
حصبه :اين بيماري يکي از علل تب در تابستان بوده که ناشي از وضعيت نامناسب بهداشتي است و مخصوصاً به وسيله ي نوشيدن آب آلوده يا خوردن غذاهاي آلوده به ميکروب بيماري تيفوييد حاصل مي گردد .خريدن مواد خوراکي در تابستان از فروشنده هاي دوره گرد بستني هاي غير بهداشتي و ...ازعلل ايجاد بيماري هستند .
ممکن است فروشندگان دوره گرد مواد غذايي و خودشان از منابع اين ميکروب باشند که به معني اين است در حال حاضر ميکروب را از مدفوع ،به علت سابقه بيماري قبلي دفع مي کند ولي علامتي از بيماري را ندارند .اگر اين فرد دستهايش را به خوبي نشويد ،مي تواند ميکروب ها را وارد مواد غذايي که به آن ها دست مي زند ،بنمايد.دربسياري از کشورها ،همه ي افرادي که با مواد غذايي سر و کار دارند را مورد آزمايشهاي مختلف قرار داده تا از سلامت آن ها اطمينان حاصل شود.درصورت هرگونه تب طول کشيده بيشتر از 4 تا 5 روز بايستي به حصبه شک کرد .
دراين بيماري ،کودک تب متوسط تا بالايي دارد.برخي کودکان بسيار بي حال شده و اشتهاي شان را از دست مي دهند،اما عده اي ديگر با وجود بيماري ،نسبتاً حال خوبي دارند در اين وضعيت ممکن است درد شکم و مدفوع شل وجود داشته باشد.پس از مراجعه به پزشک،وي آزمايش کشت خون و چند آزمايش ديگر را انجام داده و سپس دارو ،تجويز مي کند.اين عقيده که طي بيماري حصبه ،نبايستي غذاهاي سفت مانند برنج به کودک داد ،اشتباه است .کودک مي تواند غذاهاي معمولي خانه را در صورت ميل داشتن ،بخورد او مي تواند هرگونه ميوه فصلي را مصرف کرده وهيچ محدوديتي از نظرمصرف ميوه وجود ندارد.برخي والدين درصورت بروز اين بيماري ،تا چند هفته به کودک خود فقط شير و آب ميوه مي دهند که کار بسيار اشتباهي مي باشد.تغذيه مناسب در بيماري ها ،همانند سلامتي ،عامل مهمي بوده و در کنار آن مي توان از شير و ميوه هاي مختلف نيز استفاده کرد .
يک هفته پس از قطع تب و يا کمي ديرتر به محض احساس بهبودي و سرحالي کودک مي تواند به مدرسه برود .
رژيم غذايي هنگام وجود تب :اغلب مادران فکر مي کنند که نبايستي به کودک در هنگام تب ،غذا بدهند.همه ي غذاهاي جامد را محدود نموده و از دادن غلات پرهيز مي کنند .
آن ها ،گوشت ،ماهي يا تخم مرغ را خطرناک مي دانند و تنها چيزي که به بچه مي دهند ،شير و آب و ميوه مي باشد.ممکن است گاهي برنج را به صورت کته به او بدهند .
در صورتي که اشتهاي کودک ناچيز باشد که اغلب در طي بيماري ها اين گونه است ، بايستي به طور مکرر، با مقادير کم از شير ، غذاهاي نيمه جامد مثل پوره سيب زميني ، برنج نرم ، تخم مرغ و ميوه هاي مختلف و تغذيه شوند . در اين حال نبايستي کودک را از خوردن چيزي منع کرد ،بلکه بايستي او را تشويق کرد تا هرچيزي که دوست دارد بخورد مگر اينکه پزشک ماده ي غذايي خاصي را ممنوع کرده باشد .
در طي دوره ي تب نيازهاي انرژي بدن افزايش يافته است در صورتي که کودک ،حال جويدن ندارد و بايستي غذاهاي نرم را براي او فراهم کرد .
در هنگام تب ،بايستي مايعات و آب کافي را براي جبران کم آبي حاصله از تب بالا و تب هاي طول کشيده ،به کودک داد .
ثبت درجه حرارت :درجه حرارت بدن کودک سالم روي 37 درجه سانتي گراد ،ثابت نمي باشد .اين درجه حرارت در زمانهاي مختلف ،تغييراتي دارد ، مثلاً در هنگام خواب ،فعاليت ، بازي کردن و ...همچنين تفاوت هاي زيادي بين کودکان مختلف وجود دارد .درجه حرارت کودک بايستي پس از حداقل يک ساعت خواب و استراحت گرفته شود .
درجه حرارت ثبت شده از مقعد ،بالاتر از درجه حرارت ثبت شده از دهان مي باشد .
درجه حرارت پوست بدن نيز وابسته به درجه حرارت اتاق و خشک و مرطوب بودن پوست مي باشد .
گاهي کودک اجازه نمي دهد که درجه حرارت او را اندازه بگيريم و بي قراري و گريه مي کند.دراين صورت بادست زدن و لمس و علايم موجود مي توان به تب دار بودن و مريضي او پي برد .
بهترين راه اندازه گيري درجه حرارت روش مقعدي نمي باشد .ترمومتر(وسيله ي اندازه گيري درجه حرارت )را چند بار تکان داده و با استفاده از کمي وازلين يا کرم آن را حدود 2 تا 3 سانتيمتر وارد مقعد نماييد .وضعيت قرارگيري بچه بايستي خوابيده به شکم باشد .پس از يک دقيقه ،آن را بيرون کشيده با تکه پنبه اي تميز نموده و درجه ي آن را مي خوانيم .کودکان 2 تا 3 ساله دوست ندارند که از اين روش ،براي شان استفاده شود و مي توان ترمومتر را بين دو پا يا زير بغل گذاشت .براي کودکان 4 يا 5 سال به بالا ، اندازه گيري دهاني ،مناسب تر است .
پايين آوردن تب :کودک در هنگام وجود تب ممکن است بسيار بي قرار بوده و از سر درد و درد کل بدن شاکي باشد .
استفاده از يک تب بر مي تواند مفيد واقع شود .آسپرين در کودکان توصيه نمي شود .دادن دارو ممکن است 3 تا 4 بار در روز لازم باشد .تب برهاي بي ضرر و معروف مثل استامينوفن در دسترس همگان بوده و به صورت قرص و شربت موجود است .کودک را بايستي خنک نگه داشت و لباس هاي اضافه را از تن او در آورد .استفاده از پاشويه روش بسيار خوبي مي باشد.مي توان با اسفنج خيس تمام بدن را مالش داد . برخي مادران تنها پارچه ي خيسي را روي پيشاني يا سر گذاشته و انتظار دارند که تب او پايين بيايد .هرقسمت از بدن را بايستي کمپرس آب سرد کرده و سپس محل را خشک نمود .اين عمل را بايد تا درجه حرارت 38 درجه سانتيگراد ادامه داد .آب مورد استفاده در اسفنج کشيدن بدن ،نبايستي خيلي سرد باشد زيرا ممکن است باعث لرز و ناراحتي کودک شود .پس از اسفنج کشيدن بدن ،بايد لباس خشک بر تن او کرد .

مشکلات ديگر

حساسيت :بسياري از کودکان به موادي که ظاهراً براي هيچ کس مشکلي به وجود نمي آورند حساسيت دارند.اين مواد شامل گرده هاي گياهي ، کپک ها ، رنگ مو ،پارچه هاي با الياف مصنوعي ،داروهاي خاص و حتي اجزاي معمولي غذا مثل گندم ، شير ، بادام ، شکلات ، ماهي ، تخم مرغ و ... مي باشند.
حساسيت داشتن تظاهرات مختلفي دارد .شايع ترين حالت اين است که کودک آبريزش دايمي از بيني داشته و به طور مکرر دچار سرماخوردگي مي شود . تب يونجه نوع ديگري از حساسيت مي باشد که در آن ،کودک ناگهان شروع به عطسه کردن نموده و بيني و چشم او آبريزش خواهند داشت .
حساسيت هاي پوستي شامل تغييررنگ پوست و کهير مي باشد که در روي پوست مناطق قرمز برجسته اي و با خارش فراوان ،به وجود مي آيند .نيش زنبور درکودکان دچار حساسيت ،موجب واکنش هاي خطرناکي مي شود . اگزما نيز يک اختلال پوستي حساسيتي مي باشد .حساسيت راه هاي هوايي ريه ها نيز وجود دارند که موجب ايجاد برونشيت و آسم مي گردند .وضعيت هاي حساسيتي معمولاً در خانواده ،ارثي هستند .
پزشک به شما کمک خواهد کرد تا اين حالت را شناخته و درمان نماييد.هيچ درمان جادويي براي حساسيت وجود ندارد ،بنابراين بايستي صبر و متانت داشته و به کودک نيز کمک کنيد تا اين گونه باشد.اکثريت اطفال ،اين حساسيت را از دست خواهند داد و سرفه و سرماخوردگي نيز با رشد کودک ،کمتر خواهد شد .بسيار مشکل است که ماده حساسيت زاي خاص را پيدا کرد و سپس از آن اجتناب ورزيد .
کودکاني که تب يونجه يا آسم دارند بايستي از بالش و تشک ابري استفاده کنند . بهتر است که دراتاق کودک فرش وجود نداشته باشد.چون موجب ايجاد غبار کمتري خواهد شد.از اسباب بازي ها و عروسک هاي پشمالو بايستي اجتناب ورزيد .گاهي حيوانات خانگي مثل سگ و گربه عامل عطسه و خس خس سينه هستند که بايستي آن ها را از خانه دور کرد .
کم خوني :کم خوني وضعيتي است که ميزان ماده ي رنگي خون کم مي باشد. در اين حال ،کودک رنگ پريده بوده و سريعاً پس از فعاليت مختصر خسته مي شود.بي قرار و تحريک پذير است .ناخن ها ،زبان ،لبها و مخاط چشم ،کم رنگ تر هستند.کودک ،ممکن است در هنگام فعاليت ،دچار تنگي نفس گردد .
کم خوني ممکن است به علت کمبود آهن ،از دست دادن خون ،عفونت با کرم هاي قلاب دار،يا عدم ساخت خون توسط مغز استخوان و يا تخريب بيش از حد خون باشد لوسمي يا سرطان خون و همچنين هموگلوبين غيرطبيعي مي تواند عامل کم خوني باشد.نوزادان نارس ،بيشتر دچار کم خوني مي شوند زيرا ذخيره ي آهن بدن آن ها کم مي باشد.آزمايش خون مي تواند شدت و نوع کم خوني را مشخص نمايد .
شايع ترين نوع کم خوني به علت فقر آهن مي باشد.در اين حال کودک غذاهاي غني از آهن را نظير سبزيجات تازه ،گوشت ، جگر و تخم مرغ را مصرف نکرده است .شير،حاوي آهن کافي براي کودک نبوده و کودکاني که پس از شش ماهگي ،غذاي کمکي دريافت نمي کنند و فقط از شير تغذيه مي شوند دچار فقر آهن مي گردند.توجه به رژيم غذايي و مصرف قطره هاي آهن ،موجب بهبود کم خوني درعرض چند هفته خواهد شد .
توصيه مي شود براي جلوگيري از کم خوني از 3 تا 4 ماهگي به کودک قطره ي آهن بدهيم .
آپانديسيت :آپانديسيت به التهاب آپانديس که زايده اي انگشت مانند در ابتداي روده ي بزرگ است مي گويند.در اين حالت ، کودک درد شکم داشته که ابتدا در قسمت وسط شکم بوده و بعداً به قسمت راست شکم محدود مي شود .اين وضعيت معمولاً با تب و استفراغ همراه است حساسيت در لمس وجود دارد . بايستي هرچه زودتر ، کودک را به بيمارستان يا پزشک رسانده و تا تعيين تشخيص ،از دادن هر گونه غذا ،آب ، دارو ، مسهل و حتي تنقيه خودداري نماييد .درصورت تشخيص آپانديسيت ،عمل جراحي بايستي براي برداشتن قسمت ملتهب ،انجام گردد .
آستيگماتيسم :آستيگماتيسم نوعي اختلال در چشم ها مي باشد که شامل ناهنجاري سطح منحني قرنيه يا عدسي چشم است .اين وضعيت منجر به ديد تار مي شود ،در بين بچه ها شايع بوده و خطرناک نمي باشد .به احتمال زياد مي تواند ارثي بوده و با عينک رفع مي شود .
خونريزي :اغلب زخم ها تا چند دقيقه ،مقداري خونريزي خواهند داشت . خونريزي را مي توان با فشار دادن روي زخم به وسيله ي يک دستمال يا باند تميز متوقف کرد .
هنگامي که خونريزي بند آمد ،زخم بايستي پانسمان گردد .در صورتي که زخم بزرگ يا عميق باشد،بايد به پزشک مراجعه نمود تا در صورت نياز بخيه شود .
دقت کنيد در صورتي که خونريزي به مدت طولاني ادامه يافت و يا بر اثر ضربات خفيف کبودي زير پوست به وجود آمد ،سريعاً به پزشک مراجعه نماييد.
پاهاي کماني شکل :همه ي کودکان پاهاي تا حدي کماني شکل داشته و ممکن است فکر کنيد که اين امر غيرطبيعي مي باشد .هنگامي که کودک ياد مي گيرد راه برود ،حالت کماني پاها کمتر شده و به تدريج از بين مي رود .به هرحال اگر اين حالت کماني از بين نرفت ،بايستي با پزشک مشورت نماييد .برخي خانواده ها به طور ارثي پاهاي کماني دارند و نبايستي نگران شد .
توجه کنيد که کماني شدن پاها ممکن است به علت کمبود کلسيم بوده و در صورت عدم درمان ،وضعيت پاها ممکن است بدتر شود .
سوختگي ها :سوختگي ها به وسيله ي آتش ،آب داغ ، مواد شيميايي يا برق گرفتگي ايجاد شده و در صورتي که وسيع باشند ،مي توانند خطرناک بوده و منجر به ايجاد آثار پوستي بد شکلي گردند.شوک و غش ، از عوارض شايع سوختگي هستند .اگر لباس هاي کودک آتش بگيرد او را سريعاً لاي يک پتو بپيچانيد و يا آب و شير سرد را روي او بپاشيد.سعي نکنيد لباس هاي محل سوخته را در آوريد و از گذاشتن پنبه ،مواد چرب و يا پمادهاي مختلف پرهيز نماييد .دستهايتان را شسته و محل سوختگي را با پارچه ي نخي تميز پوشانده و سريعاً کودک را به بيمارستان برسانيد .
به تاول ها دست نزنيد .تا مي توانيد به کودک مايعات بدهيد زيرا مقادير زيادي آب را از محل سوختگي از دست مي دهد .
در صورت سوختگي با مواد شيميايي تا مي توانيد محل را با آب پاکيزه شستشو داده و به پزشک مراجعه نماييد .براي سوختگي هاي ريز و کوچک محل را در آب سرد قرار دهيد و يا روي آن يخ بگذاريد و محل را به نرمي با دستمال يا باند تميز بپوشانيد .
فلج مغزي :اين وضعيت ناشي از اختلال در تکامل مغز بوده و ممکن است نشاني از زايمان مشکل باشد ،به طوري که کودک پس از زايمان مدتي نفس نکشيده و يا گريه نکند همچنين به علت يرقان شديد پس از تولد ،عفونت هايي مثل مننژيت و يا ضربه ي مغزي به وجود مي آيد .علايم شامل سفتي پاها ، عدم توانايي در ايستادن يا نشستن در زمان معين ،عدم توانايي راست نگه داشتن اجسام و عدم توانايي راست نگه داشتن گردن مي باشد .ممکن است حرکات نامنظم اندام ها و بدن وجود داشته درجه ي عقب ماندگي ذهني متغير است .يادگيري حرف زدن به علت حرکات نامنظم عضلات زبان ،بسيار محدود است .با توجه به شرايط و نوع فلج مغزي و همچنين شدت آن ،پزشک و مراکز درماني راهنمايي هاي لازم را به والدين براي تربيت و بهبود وضعيت زندگي اين اطفال خواهند داد .
انسداد راه تنفسي :بسياري از کودکان ممکن است دچار اين وضعيت شده باشند .اين حالت ،به علت ورود شير ،غذا و يا اشياء مختلف نظير دکمه ، مهره يا آجيل به درون لوله ي تنفسي ايجاد مي شود .اين حالت موجب سرفه کردن شده که واکنش طبيعي بدن در قبال خلاصي از آن مي باشد .در صورتي سرفه ادامه يافت و جسم خارجي ،بيرون نيامد ، کودک را از پا آويزان کرده به پشت او بزنيد .اين عمل معمولاً باعث رفع اشکال مي شود .درصورتي که اين کار مؤثر واقع نشد ،سريعاً او را بيمارستان ببريد .همان طور که در مبحث حوادث گفته شد مواد خوراکي مثل ذرت بو داده ،آجيل و شکلات هاي ريز و همچنين اشيايي مثل دکمه مهر و ...را از دسترس کودک بايد دور نگه داشت .
ادرار کدر :گاهي کودک ممکن است ادرار کدر داشته باشد .اين امر به علت افزايش مواد معدني به طور موقت در ادرار بوده و اهميتي ندارد .گاهي يک مورچه ي بزرگ سياه به کهنه ي خيس بچه يا توالت بچه نزديک مي شود و مادر را مي ترساند که شايد در ادرار قند وجود داشته باشد ولي اين عقيده اشتباه است و به نظر مي رسد که مورچه ها از مواد معدني درون ادرار خوششان مي آيد .در صورتي که کدورت ادرار بچه ادامه يافت و يا همراه با علايم ديگري باشد ،بايستي به پزشک مراجعه نمود .
کوررنگي :اين وضعيت ، يک اختلال ناشايع مي باشد که رنگهاي قرمز و سبز در اين حالت خاکستري به نظر مي رسند .کور رنگي معمولاً يک اختلال ارثي مي باشد .بنابراين در صورتي که پدر بزرگ مادري دچار اين اختلال باشد مادر مي تواند صفت را به کودک خود انتقال دهد ،بدون آنکه خودش دچار مشکل باشد .
اين وضعيت تنها در مشاغلي که تشخيص رنگها ضروري است ،يک نقص به شمار مي رود .
منبع:کتاب شما و فرزندانتان
/خ